דיון بحث

דיון לשוני פרסי-עברי. דונו. בפוסט הבא - מסקנות. بحث دو زبانه - عبری و فارسی. نتایج دو زبانه در پست بعدی.
ד"ר תמר עילם גינדין

ד"ר תמר עילם גינדין

ד"ר לבלשנות איראנית ומרצה בנושאים שונים

فارسی

הפוסט הדו-לשוני הנוכחי הוא הכנה לאחד השיעורים הבאים שלי. היום נפגשתי עם עוזר ההוראה שלי ודנו בדרגות יידוע בפרסית והאם יש משהו דומה בעברית, ואנחנו חושבים שעלינו על משהו. אנחנו מנסים לראות מה החוקיות והאם אפשר להקביל אותה לפרסית.

אז ככה:

בעברית יש משפטים שמניים שאם משתמשים בהם באוגד זה נראה כאילו זה לקוח מספר לימוד (העץ הזה הוא גבוה), יש כאלה שבלי אוגד זה נראה כאילו לקוח מספר לימוד (איתמר תלמיד), ויש כאלה שאפשר גם וגם, אבל אנחנו נאמר אותם בסיטואציות שונות (ענתי היא ילדה יפה, ענתי ילדה יפה).

יש לי רעיונות, אבל אני רוצה לשמוע קודם את שלכם.

דונו.

فارسی

این بحث دو زبانه را هم برای یکی از درس های آینده ام انجام میدهم، هم برای نوشتن یک پست بعدی، که مقایسۀ معرفگی گزارۀ فارسی با مال عبری کند.

بحث در بارۀ معرفگی گزاره در جملههای اسمی است، یعنی جملههائی که فعل ربطی دارد و گزارهاش اسم است. (فعل ربطی یعنی است، هستم و…، گزاره مثلاً لغت «کشور کوچکی» در جمله «اسرائیل کشور کوچکی است». یعنی آنکه در بارۀ سوژه گفته میشود.

به فارسی، گزاره میشود معرفه باشد، مثلاً «من دخترِ شما هستم» – «دخترِ شما» معرفه است.
در واقع، «او معلم است» معمولاً he's a teacher ترجمه می
شود، اما از لحاظ دستوری میتواند هم he's the teacher باشد (البته، در زبان امروزی معرفگی بیشتر با ضمیر «آن» یا به زبان معمولی یا پسوند -ـه مشخص میشود).

گزارۀ معرفه مورد بحث نشود.

گزارۀ غیر معرفه دو (سه؟ چهار؟) نوع است:
1. خرما میوه است. (گزاره – میوه – اسمِ جنس است)، پورش ماشین گران است (گزاره – ماشین گران – اسمِ جنس است)
2. خرما یک میوه است. (گزاره – میوه – نکره است)، پورش یک ماشین گران است (گزاره – ماشین گران – نکره است)
3. خرما میوهای است. (گزاره – میوه – نکره است)، پورش ماشین گرانی است (گزاره – ماشین گران – نکره است)
4. خرما یک میوه
ای است. (گزاره – میوه – نکره است)، پورش یک ماشین گرانی است (گزاره – ماشین گران – نکره است)

پرسشهای پیشبحثی: آیا نمونههای 3 و 4 جملهوارۀ پیرو میخواهد (میوه ای است که) یا میتواند جملۀ مستقل باشد؟
اگر باید جمله
وارۀ پیرو داشته باشد، با موضوع یای اشاره قاطی میشود و الان بحث نشود.

آیا تمام این جمله ها طبیعی است؟ منظورم نه دستوری یا ممکن، بلکه طبیعی. در بعضی از موارد، جمله دستوری است، اما مورد استفاده نیست، و بوی کتاب تدریس مقدماتی میدهد.

ادامه:

پرسشهای اصلی:
فرق میان این دو (سه؟ چهار؟) ساختار چیست؟ هر یکی در چه کنتکست استفاده شود؟

دستون درد نکنه!

* دوستانی که مایلند در این بحث شرکت کنند اما ترجیح میدهند که علنی نباشد، میتوانند به من یا از طریق فیسبوک یا با ایمیل یا از طریق این فرم نظر خود را بنویسند.

שתפו את הפוסט:

Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Email
Print

לפוסט הזה יש 3 תגובות

  1. אורי

    מהדוגמאות שהבאת נראה שהכלל הוא פשוט שאם הנשוא הוא שם עצם יש אוגד, ואם הוא שם תואר אין אוגד. ואם הוא שם עצם + שם תואר, אז לפעמים יש אוגד ולפעמים אין (תלוי כנראה בחשיבות היחסית של של שם העצם בצירוף).

  2. תומר בן אהרון

    הי תמר,

    פוסט נהדר, כיף ללמוד מונחים בלשניים-דקדוקיים בפרסית. לא הכרתי את רוב המונחים שהשתמשת בהם פה.

    לגבי העברית – נראה לי שאולי מדובר ב"ניחוח התואר". כלומר – "ענתי ילדה" הוא לא משפט טבעי. אבל אולי אם ניתן לזה "ניחוח של תואר" זה יעבור יותר טוב:
    א: "הופתעתי שענת התנהגה ככה".
    ב: "אמרתי לך, ענת ילדה" (כלומר, מתנהגת באינפנטיליות).
    לא יודע, רעיון. מן הסתם כתבו על זה כבר הרבה יותר לעומק:)

    לגבי הפרסית – הייתי ממש שמח לשמוע החלטות חותכות. משפט 4 נשמע לי כאילו הוא דורש פסוקית אחריו, כי דקדוקית, רק כך נסביר את הסיתום הכפול. אבל אין לי את האוזן הילידית להכריע אם זה נשמע "טוב" או לא, או כמו שאמרת – טבעי או לא.
    ואין לי גם מושג אם 2 יותר טבעי מ-3, או לא…

    תומר

  3. הגודל קובע

    (ההערות לגבי העברית בלבד)

    חוץ מהעניין של שם עצם לעומת שם תואר, גם אורך הביטוי קובע. "העץ הזה הוא גבוה" נשמע קצת פחות טוב מ"העץ הזה גבוה" (אבל עדיין עובר, לדעתי). "העץ הזה, עם העלים הארוכים והפירות האדומים, הוא גבוה" נשמע כבר יותר נורמלי מאשר בלי אוגד.

    ובכלל, נראה לי שבכל משפט שמני אפשר לשים אוגד אם רוצים. לפעמים זה נשמע פחות טוב מאשר בלי אוגד, אבל תמיד זה "עובר", בניגוד למשפטים עם נשוא מיודע שפשוט לא עובדים בלי אוגד ("המשפט הזה הוא החשוב ביותר" קביל. "המשפט הזה החשוב ביותר" – לא).

כתיבת תגובה